Washington’dan ‘Rusya ve Çinsiz’ yeni ticaret koridoru önerisi

O’Brien, Orta Asya ülkelerinin küresel pazarlara ulaşma yolunun ‘temelde Rusya ya da Çin’den geçtiği’ gerçeğinden yakındığı konuşmasında, Bakü ve Erivan arasında Dağlık Karabağ konusundaki çatışmaların ardından bir sınır belirleme süreci üzerinde anlaştıklarını belirterek, Azerbaycan ve Ermenistan üzerinden yeni bir rota önerdi.

Haziran ayında ABD Ticaret Temsilcisi (USTR) Kathleen Tai, Orta koridor olarak da bilinen Trans-Hazar üzerinden geçen Uluslararası Taşımacılık Rotası’nın (TITR) ABD versiyonunu tanıtmak üzere Kazakistan ve Özbekistan’ı ziyaret ederek, Hazar üzerinden Güney Kafkasya ve Türkiye’ye uzanan bir rota ile Rusya ve Çin’i bir kenara bırakarak bölgeyi Batı’ya bağlamayı teklif etmişti.

Gürcistan da istenmeyen ülke oldu

Bununla birlikte, yeni önerdiği koridorda Gürcistan’ı da bypass edeceği kaydedilen Washington yönetiminin, iktidardaki Gürcü Hayali Partisi ile çeliştiği, bu nedenle de Orta Koridor versiyonunda Gürcistan’ı Ermenistan ile ikame etmeye çalıştığı düşünülüyor.

Türkiye’den başlayarak Kafkaslar bölgesine, buradan da Hazar Denizi’ni aşarak Türkmenistan ve Kazakistan’ı takiben Orta Asya ve ÇHC’ye ulaşan Hazar Geçişli Doğu-Batı Orta Koridor (Orta Koridor) kapsamında Çin liderliğindeki bir konsorsiyum tarafından inşa edilen Gürcistan’ın Anaklia deniz limanı, bölgesel oyuncular tarafından orta koridorun önemli bir parçası olarak adlandırılıyor.

Orta Koridor, Türkiye’den Kafkaslara uzanarak Hazar Denizi’ni aşan, Türkmenistan ve Kazakistan’ı takip ederek Çin’e ulaşan tarihi İpek Yolu’nu yeniden canlandırmayı hedefliyor.

Pekin’in büyük ilgi duyduğu Orta Koridor, Çin’i Avrupa’ya bağlayan bu hat birçok avantajıyla Rusya, Türkiye ve koridor boyunca yer alan bölge ülkeleri açısından stratejik ulaşım yolu seçeneği olarak görülürken, Çin’den Avrupa’ya giden yıllık yaklaşık 10 milyon konteynerin yüzde 96’sının deniz yolu aracılığıyla taşındığı, yüzde 4’ünün ise, Kuzey Koridoru olarak adlandırılan Trans-Sibirya Demiryolu hattı üzerinden sevk edildiği biliniyor.

Çin’in Kuşak ve Yol Projesinin ana damarlarından birinin de Orta Asya’dan geçtiği düşünüldüğünde kilit durumda yer alan Orta Koridor’un dünyanın en önemli tedarik zincirlerinden biri olma potansiyeline sahip olacağı düşünülüyor.

Küresel ticaretin ABD ve Avrupa Birliği’nin (AB) hızla değişen katı paradigmaları nedeniyle jeopolitik ve ekonomik olarak giderek daha önem kazanan Orta Koridor’un, Çin’in sunduğu Kuşak ve Yol Girişimi ile yaratacağı sinerji sayesinde, Rusya ve Türkiye’nin yalnızca transit bir ülke değil, aynı zamanda bölgesel ekonomik entegrasyonun önemli aktörleri olarak jeopolitik konumlarını güçlendireceği tahmin ediliyor.