Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), 100 yıl önce, 29 Ekim 1923’te egemenliğini ilan etti.
Yarın zorlu ve meşakkatli yolların aşılmasıyla kurulan Cumhuriyetin 100. yılı olacak. Böylece Türkiye Cumhuriyeti bir asrı tamamlamış oldu.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Cumhuriyet niyetini ilk kez 20 Temmuz 1919’da Erzurum’da yakın çevresine “Cumhuriyet” sözcüğünü söyleyerek duyurdu.
Cumhuriyetin ilanının ilk adımı olarak 1 Kasım 1922’de saltanat kaldırıldı.
Cumhuriyete Doğru Adımlar
Kuruluşunun 100. yılını kutlarken, geriye dönüp bir bakalım ve 1923’te Türkiye Cumhuriyeti’nin ilanına öncülük eden adamları hatırlayalım…
Türkiye, Kurtuluş Savaşı’ndan zaferle çıktı ve 23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni açtı. 19-20 Temmuz 1923’te Türkiye İktisat Kongresi toplandı. 24 Temmuz 1923’te Lozan Antlaşması imzalandı. 23 Ağustos’ta, 1923 İşgal kuvvetleri İstanbul’u boşaltmaya başladı. 6 Ekim 1923’te İstanbul kurtarıldı. 7 Ekim 1923’te İstanbul’da uygulanan sıkıyönetim ve basın sansürü kaldırıldı.
“Yarın Cumhuriyeti ilan edeceğiz”
Gazi Mustafa Kemal Paşa, 28 Ekim 1923 akşamı Çankaya Köşkü’nde kurmaylarıyla buluştuğu yemekte, “Beyler, yarın Cumhuriyeti ilan edeceğiz.”söz konusu.
O gece İsmet İnönü ile birlikte 1921 Anayasası’nın bazı yönlerini değiştiren yasa tasarısını hazırladı.
29 Ekim günü saat 18.00’de İsmet Paşa başkanlığında toplanan Meclis, Anayasa Kurulu’nun sunduğu anayasa değişikliğini içeren yasa tasarısını saat 20.30’da oturuma katılan 158 üyenin tamamının oyu ile kabul etti.
29 Ekim 1923 saat 20.30’da Cumhuriyet ilan edildi.
29 Ekim 1923’te Meclis’te uzun toplantılar yapıldıktan sonra saat 20.30’da Cumhuriyet ilan edildi.
Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Cumhurbaşkanı
Ayrıca Gazi Mustafa Kemal Atatürk saat 20.45’te oybirliğiyle Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı seçildi.
101 serbest top atışı
“Yaşasın Cumhuriyet”Yüksek sesler ve alkışlarla karşılanan Cumhuriyetin ilanı için 101 top atışı yapıldı.
Hakimiyet-i Milli gazetesinin manşeti
Başkanlığını Mustafa Kemal Paşa’nın yaptığı ve 10 Ocak 1920’de Ankara’da yayın hayatına başlayan Anadolu ve Rumeli Müdafaa Cemiyeti’nin yayın organı olan Hakimiyet-i Millia gazetesi, “Büyük Millet Meclisi kuruldu” sözleriyle Cumhuriyeti ilan etti. Dün gece saat 8’de yapıldı.” Yarımda Türk Devletinin durumunu oybirliğiyle “Cumhuriyet” olarak belirledi ve saat 9’a çeyrek kala Gazi Mustafa Kemal Paşa, oybirliğiyle “Cumhurbaşkanlığına seçildi” sözleriyle tam sayfa manşetle Hazretlerini ilan etti. Cumhuriyet”.
Hakimiyet-i Millia gazetesinin ikinci sayfasında, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa’nın başbakan ve milletvekilleri listesini Büyük Millet Meclisi’ne sunduğu, Meclisin hükümet listesini 158 üyenin oyu ile onayladığı belirtildi.
İsmet İnönü başbakan oldu
Atatürk, İsmet İnönü’yü başbakan olarak atadı.
30 Ekim 1923 Cumhuriyetin ilk hükümeti kuruldu.
20 Nisan 1924 tarihli Temel Teşkilat Kanunu kabul edildi.
Tatil 1925’te ilan edildi
Cumhuriyetin ilan edildiği 19 Mayıs 1925 gününün tatil olması kararlaştırıldı ve 25 Nisan 1925 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlandı. Cumhuriyet Bayramı milli bayram olarak kabul edildi.
Türkiye ve Kuzey Kıbrıs’ta kutlandı “Cumhuriyet günü”Kurtuluş Savaşı’nın zorlu mücadelesi sonrasında kazanılan özgürlüğü simgelemesi nedeniyle Türkiye için çok değerlidir.
Coşkuyla kutlanıyor
O tarihten bu yana bağımsızlığın simgesi Cumhuriyet Bayramı coşkuyla kutlanıyor, Mustafa Kemal Atatürk, silah arkadaşları ve o günleri yaratanlar saygıyla anılıyor.
